Nasze postrzeganie różnych sytuacji i doświadczeń życiowych w dużym stopniu zależy od punktu widzenia czy też perspektywy, z której je rozpatrujemy. Jedną z kluczowych umiejętności w komunikacji i relacjach jest zdolność przyjmowania owych różnych perspektyw w odniesieniu do konkretnej sytuacji.
Jeśli prowadzisz z kimś rozmowę i tworzysz relację interpersonalną masz przynajmniej cztery możliwe perspektywy spojrzenia na daną sprawę:
- Swoimi oczami – I. perspektywa „JA”
- Oczami drugiej osoby – II. perspektywa „TY”
- Oczami obserwatora (jak w kinie) – III. perspektywa „OBSERWATOR”
- jednocześnie swoimi oczami i oczami drugiej osoby – IV. perspektywa „MY”
Te cztery sposoby postrzegania zostały nazwane POZYCJAMI PERCEPCYJNYMI:
1 pozycja JA – myślisz tu w kategoriach tego, co ważne dla mnie i czego ja naprawdę chcę, mówisz językiem: „ w moim odczuciu, chcę, widzę, słyszę”.
2 pozycja TY – doświadczasz sytuacji tak, jak gdybyś to Ty był tą drugą osobą.
Kiedy znajdziesz się w skórze drugiej osoby i uzyskasz perspektywę jej sytuacji, jesteś w stanie zrozumieć jej mapę świata.
3 pozycja OBSERWATOR – potrafisz stanąć z boku i doświadczać sytuacji, jak gdybyś był obiektywnym obserwatorem. W tej sytuacji nie przeżywasz emocji. Jest to pozycja analizy i uczenia się.
4 pozycja META – widok sytuacji, w której sam uczestniczysz z lotu ptaka (widzisz też siebie). W tej pozycji jesteś w stanie uzyskać bardziej ogólny obraz, systemową ocenę sytuacji.
Stosowanie w sposób zrównoważony wszystkich trzech pozycji prowadzi do nastawionego na współpracę zachowania oraz większego wyboru możliwości i wzajemnego zrozumienia. Natomiast stosowanie w dalszej konsekwencji czwartej pozycji przynosi zawsze obustronne zwycięstwo.
