Mihaly Csikszentmihalyi – ten węgierski psycholog o bardzo trudnym do wymówienia nazwisku zapisał się na kartach historii, wprowadzając w latach 70 teorię Flow (przepływu). Teorię, która na pierwszy rzut oka może wydać się prosta do zrozumienia, jednak jest bardzo trudna do osiągnięcia w praktyce. Dzięki owemu Flow możemy wznieść się na wyżyny własnych umiejętności, poczuć satysfakcję z tego co robimy i pozbyć się lęku. Według badań praca połączona z Flow, prowadzi do euforii, zadowolenia i szczęścia… ale zacznijmy od początku.

Powołując się na badania przeprowadzane w USA przez Csikszentmihalyiego i Współpracowników – 30 % ankietowanych (od 1965r. do teraz) twierdzi, że wiodą szczęśliwe życie. Co ważne do tej pory badania ukazują tę samą wartość, a w tym czasie dochód uwzględniający inflację w USA prawie się potroił. Udowodniono więc, że poprawa sytuacji materialnej w ogóle nie wpływa na wzrost poczucia szczęścia. Kiedy, więc w codziennym życiu czujemy się naprawdę szczęśliwi? To postanowił opisać Mihaly Csikszentmihalyi pod postacią teorii Flow.

Flow to zgodnie z definicją psychologii pozytywnej stan psychiczny osiągany w momencie kiedy wykonujemy działanie, w które jesteśmy w pełni zaangażowani i nadmiernie skupieni na jego realizacji. Odczuwamy ten stan jako rodzaj euforii dlatego, że pociąga nas to co robimy. W istocie, przepływ charakteryzuje się całkowitym wchłonięciem w wyznaczone zadanie, w taki sposób, że nie zauważamy płynącego czasu. Żeby to przybliżyć Csikszentmihalyi porównuje owy stan do przejścia w alternatywną rzeczywistość, oderwania się od świata realnego. Słowo „ekstaza” z greckiego znaczy tyle co stać obok czegoś i to właśnie ono stało się analogią do stanu umysłu, w którym czujesz, że nie wykonujesz po prostu zwykłych, codziennych zadań ale jesteś już w innej, pasjonującej rzeczywistości.

Żeby stwierdzić, że opisywany stan miał miejsce musi, oczywiście zaistnieć kilka czynników. Csikszentmihalyi razem ze współpracownikami przeprowadzili 8000 wywiadów z różnymi ludźmi, w różnym wieku, mieszkającymi na całym świecie, którzy po prostu lubili swoją pracę. Dzięki temu ustalili 7 uniwersalnych oznak Flow, które występowały u każdego niezależnie od wykształcenia, czy czegokolwiek innego:

1. Całkowite zaangażowanie, skupienie, koncentracja na zadaniu, trudność w rozproszeniu uwagi;
2. Poczucie ekstazy, bycie poza światem realnym, w innej rzeczywistości;
3. Rozumienie treści zadania, które jest do wykonania; celu, który zamierzamy osiągnąć i wiedza jak to zrobić;
4. Poczucie, że mamy wystarczające kompetencje, aby wykonać powierzone zadanie (jeżeli nie zaistnieje, rodzi się lęk blokujący przepływ);
5. Spokój wewnętrzny;
6. Zanik poczucia czasu, godziny mijają jak minuty;
7. Uruchomiona wewnętrzna motywacja do osiągnięcia celu.

W książce „Focus” Daniela Golemana opisane są badania polegające na pytaniu ludzi, w losowych momentach o nastrój. Jak się okazuje, tylko co piąty ankietowany doświadcza szczęścia raz dziennie, a około 15 % badanych stwierdza, że doznania Flow są im zupełnie obce. Doprowadzanie się do flowowania nie jest, więc takie proste, chociaż badania wskazują, że są osoby, którym przychodzi to łatwiej. Mowa tu o tzw. osobowości autotelicznej czyli takiej, której cechy sprzyjają osiąganiu przepływu i która, jak sama nazwa wskazuje, koncentruje się na zadaniach jako celach samych w sobie. Niestety w rzeczywistości występuje niezmiernie rzadko, dlatego warto się zastanowić jak Flow można wypracować.

Bardzo często doświadczamy tego stanu bezwiednie, a to właśnie nasza świadomość tego procesu jest najważniejsza. Jednym z najlepszych sposobów wywoływania przepływu są procesy uczenia się, które inicjują i poszerzają samopoznanie. Świadomość tego kiedy Flow pojawia się u nas i jak się objawia, pozwala nam go powtarzać i utrzymywać. Dzięki temu osiąganie go po pewnym czasie może stać się po prostu naszą umiejętnością i być wykorzystywane do osiągania szczęścia i spełnienia w życiu zawodowym, czy prywatnym.

Przypomnij sobie kiedy ostatni raz doświadczyłeś/aż przepływu? Jak wtedy się czułaś/eś, co robiłeś? Świadomość pomoże ci osiągać Flow częściej. Kiedy zaczynasz wykonywać pracę pozwól swobodnie płynąć myślom, ale tylko tym, które go dotyczą. Follow your flow 🙂

Gabriela Witek

Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia (Flow: The Psychology of Optimal Experience, 1990), wyd. 1: STUDIO EMKA, Warszawa 1997
https://www.ted.com/talks/mihaly_csikszentmihalyi_on_flow?language=pl
https://en.wikipedia.org/wiki/Flow_%28psychology%29
Focus. Sztuka koncentracji jako ukryte dążenie do doskonałości. David Goleman