W obecnych czasach świat wymaga od nas zdolności przywódczych. Większość ludzi czuje się zobligowana kierowaniem swoją karierą zawodową, rodziną, własną firmą, organizacją czy też szerszą społecznością. Stąd zagadnienie efektywnego przywództwa staje się często priorytetem na drodze do osiągania sukcesów życiowych. Pozostaje jednak pytanie, czy cechy przywódcze są wrodzone, czy też można je skutecznie w sobie wypracować? I co składa się na konkretne modele, zasady i umiejętności, które pozwalają stawać się sprawnym, lepszym liderem?

Przywództwo sytuacyjne

Z całą pewnością przywództwo jest to zdolność wpływania na innych ludzi w taki sposób, aby został osiągnięty założony wcześniej dany cel. Dzięki prowadzeniu tych ludzi przez konkretnego lidera, wykonują oni jakieś zadanie. W biznesie czy w różnych organizacjach przywódca nie zawsze jest osobą zarządzającą, szefem czy kimś, kto ma tzw. władzę.

Coaching zespołowy – czym różni się lider od przywódcy? 

👉 Chcesz zostać skutecznym przywódcą? Skorzystaj już teraz z 30-godzinnego Kursu Menedżerskiego dla BIZNESU online

Prawdziwy lider jest w stanie wpływać na innych poprzez skłonienie i zaangażowanie ich do budowania takiego świata, do którego sami chcą należeć. Zatem, przywódca, dzięki posiadaniu określonych cech, motywuje i wpływa na innych w celu osiągnięcia danego rezultatu. Mówi się, że przywódca ma zdecydowanie większą rolę do spełnienia niż lider. To ktoś, kto ma wizję, potrafi do niej przekonać pozostałych. Przywódca potrafi patrzeć szerzej, inspirować innych do działania. Chcesz nauczyć się przekonywać innych ludzi do swoich pomysłów i idei? To wizjoner, który zmienia świat. Do takich osób zaliczał się m.in.: Steve Jobs, twórca światowej marki Apple. 

Zaczynam od założenia, że funkcją przywództwa jest tworzenie kolejnych liderów, a nie kolejnych naśladowców – Ralpf Nader

Przywództwo a zarządzanie

Tym właśnie przywództwo różni się od zarządzania, które skupia się na osiąganiu czegoś, co można wyegzekwować od innych poprzez ich pracę. Zarządzanie to głownie planowanie strategiczne, egzekwowanie zadań, rozliczanie pracowników, delegowanie czy rozwiązywanie konfliktów. Przywództwo z kolei to zarażanie pracowników chęcią do działania, włączania ich w misję firmy, pokazywanie że to co robią ma głębszy sens. Przywództwo to coś zdecydowanie więcej niż zarządzanie. 

Przywództwo – przykłady zarządzania relacjami

Elementy, które składają się na typową sytuację przywództwa dotyczą tzw. przestrzeni problemowej, która obejmuje zarządzanie relacjami w następujących wymiarach:

1. przywódcy z samym sobą jako przywódcą (JA),
2. oczekiwanym celem lub rezultatem danego projektu, zadania lub sytuacji (CEL),
3. współpracownikami, podwładnymi, którzy również wywierają wpływ, a także sami pozostają pod wpływem przywódcy i oczekiwanych rezultatów (INNI),
4. w całym systemie, w którym działa lider wraz z innymi ludźmi celem realizacji określonego efektu (SYSTEM)

Według Davida Nichollsa (1988) istnieją 3 różne perspektywy postrzegania przywództwa:

• metaprzywództwo – tworzy pewnego rodzaju ruch, który wskazuje ogólny kierunek działań. Dotyczy to np. praw obywatelskich. Metaprzywództwo wyzwala w ludziach energię i może wywoływać też entuzjazm.

Kim jest metalider?

W przeciwieństwie do lidera, metalider wierzy w każdego pracownika, wyzwala w nim energię do działania i pozwala mu stać się liderem. Tworzy zespoły pracownicze składające się z liderów. To nowoczesny model przywództwa. Udowodniono bowiem, że zespół posiadający tylko jednego lidera, staje się mało kreatywny, wśród pracowników pojawia się niezdrowa konkurencja, co powoduje obniżenie efektywności pracy całego zespołu. Tworzy się tzw. wyścig szczurów, co niekorzystnie wpływa na produktywność i zaangażowanie pracowników. Dlatego model klasycznego przywództwa się nie sprawdza.

• makroprzywództwo – wpływa na ludzi w ten sposób, że włącza ich w pewną całość. Może nią być duża organizacja, jej oddział lub grupa. Przywódca wpływa wówczas na jednostki mając do dyspozycji stosowne i inspirujące odpowiedzi na ich pytania. Dotyczą one celu organizacji, miejsca, jakie zajmują w niej ludzie, wartości, jakie sobą reprezentują oraz oczekiwania organizacji względem swoich członków,
• mikroprzywództwo – dotyczy wyboru stylu przewodzenia ukierunkowanego na stworzenie skutecznej atmosfery pracy i gotowości do wykonywania zadań. Odbywa się to poprzez zachowanie odpowiedniej elastyczności w wymiarze zachowań interpersonalnych, ponieważ wybór stylu zależy od podwładnych i konkretnego zadania. Podsumowując, jeśli styl przywództwa jest właściwy, ludzie w dobrej atmosferze chętnie wypełniają swoje obowiązki.

Przestrzenie przywództwa mikro-, makro-, i meta- muszą zostać bardzo precyzyjnie określone, skoordynowane i zespolone po to, aby organizacja mogła działać jak najefektywniej. Same umiejętności przywódcze muszą odnosić się do każdego z 4 wymiarów tworzących przestrzeń problemową, a więc do JA (umiejętności „ja”), relacji ze współpracownikami (umiejętności interpersonalne), SYSTEMU, w którym odbywa się proces (umiejętności myślenia systemowego) i CELÓW, które mają zostać zrealizowane we współpracy z innymi w obrębie danego systemu (umiejętności myślenia strategicznego).

Cechy i umiejętności przywódcze

Podsumowując, istnieją umiejętności, których opanowanie pomoże Ci osiągnąć mistrzostwo przywódcze. Są to:

1. umiejętności związane z „ja”. Dotyczą one swobody wyboru lub wypracowania takich stanów wewnętrznych i postaw, które w doskonały sposób pomogą liderowi w zarządzaniu samym sobą. Mówiąc krótko, chodzi tu o to, jak lider zachowuje się w konkretnej sytuacji;
2. umiejętności interpersonalne – stanowią jeden z najistotniejszych aspektów przywództwa. Dotyczą zdolności rozumienia, motywowania i komunikowania się z innymi ludźmi, czyli tworzenia z nimi więzi. W konsekwencji daje to liderowi biegłe opanowanie zarządzania relacjami, przyjmowania wielu perspektyw, rozumienia różnych stylów myślenia i rozpoznawania pozytywnych intencji;
3. umiejętności myślenia systemowego, które dotyczy badania tego systemu, a także diagnozowania jego problemów, dzielenia całego projektu na kolejne etapy oraz wykorzystywania istotnych dla systemu elementów;
4. umiejętności myślenia strategicznego – obejmuje ustalenie, co i w jaki sposób najlepiej wpłynie na stan obecny w perspektywie zmiany na lepsze. Ta umiejętność stanowi podstawę rozwiązywania problemów i tworzenia efektywnych zespołów.

Efektywne przywództwo jest sumą zaangażowania wszystkich wymienionych umiejętności. Tylko wtedy można mówić o istocie przywództwa w konkretnej sytuacji czy środowisku.

Materiał inspirowany warsztatami R. Diltsa.